Villa professor Saal

Inleiding

De in 1951 in de trant van de Nieuwe Zakelijkheid gebouwde villa aan de Boterdijk 15 te Paterswolde is ontworpen naar een ontwerp van architectenbureau D.J. Saal en Zn. uit Alkmaar. De villa was bedoeld als woonhuis met studeerkamer voor de Groninger hoogleraar Toegepaste Sociologie C.D. Saal, die hiervoor de opdracht gaf. Karakteristiek voor het ontwerp zijn de grote stalen raampartijen en de bijzondere positionering van de bouwvolumes.
Architectenbureau Van Lingen uit Haren maakte in 1963 een ontwerp voor uitbreiding van het pand, deze werd echter niet uitgevoerd. In 1964 werd het ontwerp uit 1963 aangepast wat resulteerde in de noordwestelijk aangebouwde garage. In 2004 vond nog een interne verbouwing van de keuken en bijkeuken plaats. De vrijstaande villa is landelijk gelegen en heeft vrij uitzicht aan de noord (achter) zijde. Het erf bestaat uit gazon met een sobere beplanting. De erfafscheiding langs de openbare weg bestaat uit een beukenhaag. De stedenbouwkundige waarde wordt versterkt door de positionering van de villa op het perceel en de ruimtelijke relatie die het pand met de omgeving aangaat.

Omschrijving

Het oorspronkelijke woonhuis uit 1951 is gebouwd op een L-vormige plattegrond die bestaat uit het twee bouwlagen hoge woonhuis met haaks daarop de uit één bouwlaag bestaande studeerkamer/berging. Beide bouwdelen zijn opgetrokken in witgeschilderde baksteen op een trasraam van roodbruine baksteen. Ook worden ze beide gedekt door een a-symmetrisch overkragend zadeldak bedekt met shingles. De kappen hebben licht opstaande randen op houten klossen ten behoeve van de hemelwaterafvoer. Tegen de oost- en westgevel van het woongedeelte bevindt zich een gedeeltelijke tegen de zijgevel gemetselde roodbruine bakstenen nokhoekschoorsteen die in de nok door het overkragende dak heen steekt.
Het bouwvolume met de studeerkamer is slechts gedeeltelijk tegen de voorgevel van het woongedeelte aangebouwd en loopt langs de oostelijke zijgevel door naar achteren. Hierdoor loopt ook een gedeelte van het oostelijk dakschild van de studeerkamer/berging langs de oostgevel door in noordelijke richting.
De gevels worden op de verdieping geleed door samengestelde rechtgesloten houten vensters. De zuidgevel van de onderste bouwlaag wordt gekenmerkt door een grote stalen glaspui over de hele hoogte. Tussen de verdiepingvensters en de stalen pui zijn verticaal verwerkte houten schroten aangebracht.
De stalen glaspui in de zuidgevel van de studeerkamer loopt aan de bovenzijde evenwijdig met de daklijn.
De uitbreiding uit 1964 valt vanwege de architectonische kwaliteit en de ouderdom tevens onder de provinciale bescherming. Dit bouwvolume, met daarin de garage, is gedeeltelijk tegen de noord-gevel van het woongedeelte gesitueerd en strekt zich uit in westelijke richting. Dit bouwdeel is evenals de rest van het pand opgetrokken in witgeschilderde baksteen en wordt gedekt door een overkragend a-symmetrisch zadeldak dat is bedekt met shingles. Ook hier steunen de opstaande randen op houten klossen.
De entree van de woning bevindt zich in de zuidgevel in de hoek van het woonhuis en de studeerkamer.

Waardering

Woonhuis voor professor C.D. Saal (Hoogleraar Toegepaste sociologie RUG 1951-1984) gelegen aan de Boterdijk 15 te Paterswolde in de gemeente Tynaarlo, gebouwd in 1951 door Architectenbureau D. Saal en Zn. (Alkmaar) en passende uitbreiding van Architectenbureau Van Linge (1963), van belang voor de provincie Drenthe vanwege de:

• cultuurhistorische waarde gelet op het belang van de woning als representatief voorbeeld van de moderne villabouw uit de jaren vijftig in Drenthe
• architectuurhistorische waarde vanwege de esthetische kwaliteiten van het ontwerp gerelateerd aan de Nieuwe Zakelijkheid; zich onder ander uitend in de grote stalen raampartijen, de bijzondere uitbouw van de studeerkamer en de positionering van de bouwvolumes
• stedenbouwkundige waarde gelet op de positionering van de woning op het perceel en de ruimtelijke relatie die het met de omgeving aangaat
• gaafheid van het pand