Tolhuis Zuidvelde

Inleiding

Een omstreeks 1870 in Ambachtelijk-traditionele bouwtrant gebouwd TOLHUIS annex KEUTERIJ met bijbehorend STOOKHOK. Het vrijstaande complex ligt nog grotendeels in de oorspronkelijke en kenmerkende situatie dicht langs de weg. Ten behoeve van een uitbreiding van het woongedeelte is het oorspronkelijke pand aan de zuidoost zijde uitgebreid met een uitbouw onder lessenaarsdak. Deze uitbreiding heeft een minder steile dakhelling dan het oorspronkelijke dak. Het terrein heeft een zeer sobere erfverharding met voornamelijk gazon, die past bij de oorspronkelijke agrarische functie van het complex. Op het achtererf bevindt zich een niet originele houten schuur die niet onder de provinciale bescherming valt.

Omschrijving

Een uit 1 bouwlaag bestaand TOLHUIS annex KEUTERIJ op samengestelde plattegrond die is opgetrokken in bruin/rode baksteen. Het pand wordt gedekt door een zadeldak met overstek aan de voor(west)zijde. Van het zadeldak is het westelijke gedeelte bedekt met riet, het oostelijke gedeelte met gesmoorde platte Muldenpan; op de uitbouw aan de voorzijde eveneens gesmoorde platte Muldenpan. Verder een decoratief gegolfde windveer aan voor- en achterzijde; gemetselde nokschoorsteen met uitkragende rand; geprofileerde windveer langs uitbouw voorzijde; hoog opgaande gemetselde schoorsteen met uitkragende rand op zuidelijk dakschild; zinken mastgoot langs zuidzijde woongedeelte; daklijst langs noordelijke krimp.
De voorgevels van het tolhuis worden geleed door een niet origineel venster in de voorgevel van de schuur; in de noordelijke zijgevel van het woongedeelte een origineel rond venster met gietijzeren tracering in rollaag; in de voorgevel twee 6-ruits schuifvensters onder rollaag en voorzien van houten onderdorpel; 4-ruits venster met houten onderdorpel onder rollaag in de voorgevel van de aanbouw; twee staande verdiepingsvensters; smeedijzeren staafankers; latei ter hoogte van de verdiepingsvloer.
In de zuidgevel van de uitbouw twee gekoppelde 4-ruits vensters; verder in de deels vernieuwde zijgevel een niet originele deur; origineel gietijzeren getoogd venster onder rollaag; twee gietijzeren radvensters in rollaag; twee opgeklampte deuren.
De achtergevel aan de oostzijde wordt geleed door een opgeklampte deur met bovenlicht onder rollaag; drie getoogde gietijzeren vensters onder rollaag voorzien van strekkenlaag; opgeklampt zolderluik; niet originele schotelontvanger.
In de noordelijke gevel van de schuur enkele getoogde vensters onder rollaag.
Ten zuiden van het hoofdgebouw een STOOKHOK op rechthoekige plattegrond die is opgetrokken in bruin/rode baksteen; zadeldak gedekt met gesmoorde platte Muldenpan; gemetselde nokhoekschoorsteen voorzien van schoorsteenbord; houten windveer; groot rondboogvenster onder rollaag; opgeklampte deur; twee getoogde 4-ruits gietijzeren vensters onder rollaag en voorzien van gemetselde lekdorpel.

Waardering

Het tolhuis annex keuterij met stookhok is van algemeen provinciaal belang op grond van de volgende criteria:

Cultuurhistorische waarde

  • het tolhuis annex keuterij met stookhok vertegenwoordigt cultuurhistorische waarde als representant van de infrastructurele en agrarische ontwikkelingen in de tweede helft van de negentiende eeuw in Drenthe

Architectuurhistorische waarde

  • als bijzondere uitdrukking van een tolhuis annex keuterij van het krimpentype met stookhok gebouwd rond 1870 in een sobere Ambachtelijk-traditionele stijl
  • vanwege het kenmerkende materiaalgebruik en de zorgvuldige detaillering in een sobere Ambachtelijk-traditionele stijl
  • vanwege de esthetische kwaliteiten van het tolhuis met stookhok

Stedenbouwkundige / ensemblewaarde

  • vanwege de beeldbepalende open ligging en de kenmerkende situering van het tolhuis annex keuterij met de voorgevel vrijwel direct aan de voormalige tolweg
  • vanwege de betekenis van het tolhuis annex keuterij en het stookhok als essentiële onderdelen van een complex dat als representant van de historische infrastructurele bebouwing in Drenthe tolhuis in cultuurhistorisch, architectuurhistorisch en stedenbouwkundig opzicht van belang

Gaafheid / authenticiteit

  • vanwege de redelijke mate van gaafheid van het exterieur van het tolhuis annex keuterij met stookhok
  • vanwege de waarde van het tolhuis annex keuterij met stookhok in relatie tot de hoge mate van gaafheid van de directe, rurale omgeving aan de voormalige tolweg

Zeldzaamheid

  • vanwege de redelijke mate van zeldzaamheid van het tolhuis annex keuterij met stookhok in de provincie Drenthe in relatie tot de voornoemde cultuurhistorische, architectonische en stedenbouwkundige kenmerken