Technische School

Inleiding

De voormalige lagere TECHNISCHE SCHOOL voor Meppel en omstreken werd in 1966-1967 gebouwd naar een ontwerp van het architectenbureau G.A. Heldoorn uit Leeuwarden-Amsterdam in een modern-functionalistische stijl. De directie werd gevoerd door Ir. C. Masselink, projectmedewerker was architect P.H. Schuhmacher. Het groenplan is naar ontwerp van hoveniersbedrijf Krol uit Steenwijk.

De Vereniging tot Bevordering van het Ambachtsonderwijsrichtte tussen 1903 en 1920 in Drenthe vier ambachtsscholen op. De eerste in Assen (1903), de volgende in Hoogeveen (1907) en daarna ook in Emmen en Meppel (1920). Lange tijd waren dit de enige technische scholen in Drenthe. Uit de ambachtsschool ontstond in 1949 de lagere technische school (LTS). Na de Tweede Wereldoorlog breidde het technisch onderwijs zich als gevolg van de industrialisatie snel uit. Rond 1960 waren er in totaal elf technische scholen in de provincie Drenthe. Tussen 1919 en 1920 werd in Meppel de eerste ambachtsschool gebouwd aan de Catharinastraat. Als één van de vier technische scholen in Drenthe had deze school een regionale functie die verder reikte dan alleen de stad Meppel. Na de Tweede Wereldoorlog nam het aantal leerlingen door de groeiende bevolking snel toe. Toen de oude school te klein bleek, werd besloten tot de bouw van een nieuwe school in de uitbreidingswijk Koedijkslanden.

In de naoorlogse periode nam de rijksoverheid de centrale leiding over de scholenbouw en werden aanvragen voor de bouw van scholen afhankelijk van de rijksgoedkeuring van de Centrale Directie van de Wederopbouw en de Volkshuisvesting. In 1967-1968 – de periode waarin deze school tot stand kwam – werd de Wederopbouw van Nederland als afgerond beschouwd. Nieuwe inzichten over pedagogiek, hygiëne en sociale verhoudingen – die in de vroeg-naoorlogse periode grote invloed hadden op de ontwikkeling van het schoolgebouw – waren gemeengoed geworden. Zo ook het gebruik van bouwtechnieken als montage- en systeembouw. Belangrijke aspecten bleven bijvoorbeeld de plaatsing in het groen, de oriëntatie, de aanwezigheid van grote ramen voor veel zon en lichttoetreding, goede ventilatie en een monumentale uitstraling van de architectuur van grote schoolgebouwen.

De Friese architect Gerhardus Albertus Heldoorn (1899-1965), opgeleid aan de MTS-bouwkunde in Amsterdam begon in 1925 als bouwkundige bij architectenbureau J. Gros. Drie jaar later werd hij medearchitect en kreeg het bureau de naam Gros en Heldoorn. Na het overlijden van Jelle Gros (1947) ging Heldoorn verder als zelfstandig architect met architectenbureau G.A. Heldoorn in Leeuwarden. Na zijn overlijden in 1965 werd het bureau onder dezelfde naam voortgezet door architect C. Masselink, die ook als directievoerder op de bouwtekeningen van de school staat vermeld. Andere relevante ontwerpen van Heldoorn zijn winkels rond de Grote Markt in Groningen (Guldenstraat 44 uit 1939 en Grote Markt 19-20 uit 1956), etagewoningen aan de Heliconweg in Leeuwarden (1951) en het gemeentehuis van West-Terschelling (1953). In de naoorlogse periode maakte het bureau de overstap van traditionele ambachtelijkheid naar een meer moderne en innovatieve architectuur. Omstreeks dezelfde tijd realiseerde het bureau ook de Technische School aan de Nylandsdyk in Leeuwarden (1966). Het is niet duidelijk of Heldoorn zelf verantwoordelijk is geweest voor het ontwerp van de LTS in Meppel. Op de tekeningen uit 1966 wordt naast C. Masselink als projectmedewerker, P.H. Schuhmacher vermeld. Schuhmacher was ook verantwoordelijk voor het ontwerp van de Christelijk Individueel Technisch Onderwijs ‘Prins Willem Alexander’ aan de Dierenriemstraat in Groningen (tweede helft jaren 60).

Sinds de bouw heeft het schoolgebouw een aantal (kleine) wijzigingen ondergaan. Zo is er naast de hoofdentree een extra entree geplaats. Aan de oostgevel is op de verdieping tussen de stalen constructie een zonweringssysteem aangebracht. De originele afscheiding van de fietsenstalling is niet meer aanwezig. De afscheiding van betonblokken (retto B2 blokken) links aan de voorgevel heeft oorspronkelijk doorgelopen om de hoek van het hoofdgebouw. In de oostgevel van de gymzaal werd het oorspronkelijke sierbeton met daartussen ruitjes van plexiglas en een aantal ventilatieruitjes vervangen door een gevelinvulling van stroken houten panelen.

De Lagere Technische School met ruime practicum- en theorielokalen en sportzalen is gebouwd in de uitbreidingswijk Koedijkslanden. De school kwam te staan op de hoek van de Werkhorst en de Randweg en fungeert daarmee als stedenbouwkundige landmark in de wijk. De school bestaat uit vier aaneengeschakelde bouwvolumes, die een schoolplein omsluiten met fruitbomen, zitelementen en een sculptuur – “Drie wachters” of “De waakzamen” – van beeldhouwer Jacob (Jaap) van der Meij uit 1968 van aluminiumcement. Aan de westzijde van de school zijn de praktijklokalen ondergebracht in een éénlaagse bebouwing langs de Randweg.[1]

Omschrijving

De school is gelegen op de hoek van de Werkhorst en de Randweg en wordt aan drie zijden omgeven door groen. De school is opgebouwd uit vier aaneengeschakelde bouwvolumes. Op het langgerekte drielaagse theoriegebouw, gelegen evenwijdig aan de Randweg, sluit aan de rechter achterzijde haaks een tweelaags administratiegebouw (administratie, overblijf, centrale hal) aan. Aan de linkerzijde is het theoriegebouw met een loopgang op de eerste verdieping verbonden met de gymzaal. Het theoriegebouw, de administratievleugel en de gymzaal omsluiten een schoolplein. Vanuit het administratiegebouw vormt een loopgang op de begane grond de verbinding met een eenlaags praktijkgebouw. De loopgang en het praktijkgebouw vallen buiten de bescherming van provinciewege. Deze bouwvolumes hebben wel degelijk cultuurhistorische en ensemblewaarde, maar significant minder architectonische en stedenbouwkundige waarde in vergelijking met het hoofdgebouw.

Het hoofdgebouw is opgetrokken in beton, staal en glas, met seriebouw van het N.P.-systeem in rechthoekige bouwvolumes onder platte daken. De constructie van het gebouw is gevormd door een skelet van ijzeren kolommen, waartussen betonvloeren, die het mogelijk maakt de gevelwanden open te laten en te vullen met grote stalen raampuien. Het gebouw wordt horizontaal geleed door dak- en vloerbanden van sierbeton. Het dak wordt afgedekt met een aluminium lijst. De vensters zijn geplaats in stalen stelkozijnen met raamkozijnen en verstijvingen. De kopse gevels zijn dichtgezet met betongevelpanelen met bewerkt oppervlak. Verticale geleding door hemelwateropvangbakken met regenpijpen.

Het theoriegebouw op rechthoekige plattegrond staat op ijzeren kolommen op betonnen voet boven het maaiveld, waaronder de fietsenstalling en toegang tot het schoolplein zich bevinden. De verticale geleding aan de noordgevel komt tot stand door twee transparante trappenhuizen van glas in stalen kozijnen die tegen de voorgevel (noordgevel) zijn geplaatst. Een deel van de plint is aan de linkerzijde afgescheiden door geschilderde retto B2 blokken (Bredero’s Beton Blokken). De fietsenstalling wordt afgescheiden door een vernieuwd hekwerk, aan de rechterzijde een schoolbel. Het rechter trappenhuis wordt bekroond door een gemetselde schoorsteen van mangaansteen, met geprefabriceerde betonnen afdekplaat. In de westgevel een entree in een loggia, bestaande uit een houten paneeldeur waarin glas met bovenlicht.

Het administratiegebouw loopt aan de voorzijde (noordgevel) door onder het theoriegebouw en is gebouwd op een plint van schoonbekist beton. De hoofdentree van de school bevindt zich aan de zijde van het schoolplein (oostgevel). De entree in platte aanbouw bestaat uit twee dubbele houten deuren waarin glas. De uitbouw wordt omlijst door een stalen spant. Aan de linkerzijde van de westgevel zijn stalen spanten.

De loopgang is geplaats op ijzeren kolommen op betonnen voet en heeft vernieuwde dak- en vloerbanden (oorspronkelijk hout).

Het gymnastieklokaal op een plint van schoonbekist beton, heeft niet-originele houten gevelbekleding aan de oostgevel, oorspronkelijk waren de wanden van betonbouw elementen bezet met glas.

Waardering

Hoofdgebouw van de voormalige lagere TECHNISCHE SCHOOL met tuinaanleg en kunstwerk, gelegen aan de Randweg 1 in Meppel, gebouwd in 1966-67 door Architectenbureau G.A. Heldoorn N.V., van algemeen regionaal belang voor de provincie Drenthe vanwege de:

• cultuurhistorische waarde van het gebouw als bijzondere uitdrukking van de ontwikkeling van het voortgezet technisch beroepsonderwijs in Drenthe en het representatieve belang voor de ontwikkeling van de naoorlogse groeikernen in Drenthe;
• architectuurhistorische waarde van het object gelet op de esthetische kwaliteiten van het functionalistische ontwerp zich uitend in de bijzondere schakering van bouwvolumes, de bijzondere detaillering van de transparante buitengevels met betonnen omkadering en de markante plaatsing van de open trappenhuizen op en plint van een opgetild volume op een kolommenrij, daarmee zijnde een bijzonder voorbeeld van functionalistische scholenbouw in Drenthe; als zijnde representatief voor het oeuvre van Architectenbureau G.A. Heldoorn N.V. en in het bijzonder in het belang van hun oeuvre voor de naoorlogse scholenbouw in Noord-Nederland; en vanwege de esthetische kwaliteiten van het aan het gebouw relateerde kunstwerk “Drie wachters” van beeldhouwer Jacob van der Meij.
• stedenbouwkundige waarde van de school vanwege de situering ls landmark langs de Randweg en voor de wijk Koedijkslanden en vanwege de ruimtelijke relatie die het alzijdig ontworpen hoofdgebouw aangaat met de omgeving;
• architectonische gaafheid van het ontwerp;
• zeldzaamheid van dergelijke grootschalige, architectonische hoogwaardig vormgegeven en typologisch representatieve naoorlogse scholen in Drenthe.

Bronnen:

• https://www.geheugenvandrenthe.nl/ambachtsschool
• Rinsema, T.J., Meppel in de twintigste eeuw. Giethoorn, 1999.
• Advies Het Oversticht m.b.t. monumentwaarde Randweg 1. Zwolle, 2 maart 2016.
• Aanvullend advies Het Oversticht m.b.t. monumentwaarde Randweg 1. Zwolle, 26 april 2016.
• Provinciale Monumentenlijst Drenthe
• Drents Archief – Beeldbank
• Bovenstaande tekst gebaseerd op de beschrijving en waardering van Randweg 1 zoals uitgevoerd door Het Oversticht in opdracht van de gemeente Meppel, d.d. 2 Maart 2016.