Oostenrijkse buurt

Inleiding

Twaalf Oostenrijkse woningen (houten montagewoningen) gebouwd in 1948. De woningen zijn gelegen in een naoorlogse wijk aan de noordzijde van het centrum van Hoogeveen in een gebied dat wordt omsloten door de Oostenrijkselaan, Blankenslaan-Oost, Van Limburg Stirumstraat en de Van Nijenhoevelaan. Omdat deze woningen door Oostenrijk werden geleverd, werd deze buurt als snel de Oostenrijkse buurt genoemd. Het zijn ongeveer de eerste huizen die na de oorlog zijn gebouwd.
Door de vrije situering van de woningen en de grote hoeveelheid groen ademt het buurtje een bijzondere parkachtige sfeer uit. Het landelijk wonen in het groen is geïnspireerd op de tuinstadgedachte van de Engelsman Ebenezer Howard uit 1898: door de slechte woonomstandigheden (industriële revolutie) wilde hij in een groene omgeving satellietsteden ontwikkelen.
In Nederland zijn tussen 1946 en 1948 in het kader van de wederopbouw na de Tweede wereldoorlog ongeveer achthonderd van deze prefab woningen gebouwd. Aanvankelijk waren deze woningen bedoeld als noodwoningen (levensduur van circa tien jaar) om de grote woningnood in deze periode op te vangen. Deze houten noodwoning werd door het bedrijf N.V. Nederlandse Thermobouw geïmporteerd uit Oostenrijk. Dat land kampte na de oorlog met een voedseltekort en verkocht veel woningen die konden worden betaald in natura. De Oostenrijkse woning werd als compleet bouwpakket per spoor vanuit Oostenrijk afgeleverd, ontworpen en geprefabriceerd door de firma Thermobau G.M.B.H. in Wenen. Bijzonder is dat de woning in hoofdzaak van hout is, gezet op een betonnen fundering en onderplint van baksteen. De woningen worden ook wel aangeduid als Thermowoning te danken aan het Thermoprincipe, de naam voor de toegepaste isolatiemethode door middel van thermofolie die in de buitenwanden werd verwerkt. Naast de isolatiekwaliteiten hadden de woningen een korte lever- en bouwtijd, beschikten ze over een praktische indeling en veel ruimte. Echter teveel luxe om van een echte noodwoning te spreken.
In de loop der tijd hebben de bewoners enkele aanpassingen aan hun woningen uitgevoerd: de roedenverdeling is deels uit de vensters verdwenen, de vensters zijn deels vergroot en er zijn dakkapellen geplaatst. Ook zijn panden vergroot door uit- en aanbouwen. Deze niet-originele onderdelen komen niet voor bescherming van provinciewege in aanmerking. Het beeld van het complex aan woningen is echter vrij origineel. In enkele van de woningen zijn nog originele interieuronderdelen aanwezig.

Omschrijving

Oostenrijkse woning opgetrokken op vrijwel vierkante plattegrond met buitenmaten van 7,75 bij 8,98 meter. De woning op een betonnen fundering heeft donkerbruine houten gevels (verticaal geplaatste rabatdelen) op een plint van metselwerk en wordt gedekt door een overkragend zadeldak (aan de onderzijde licht naar binnen gebogen) gedekt met oranje opnieuw verbeterde Hollandse pannen; goot op metalen beugels; hoge gemetselde schoorsteen op het dakvlak.
De gevels worden geleed door samengestelde vierruits vensters. De entree bevindt zich in de topgevel aan de voorzijde en bestaat uit een houten deur met houten kozijn waarvoor een gemetselde stoep; aan de linkerzijde twee kleine staande vensters. Zijgang in de linkergevel bestaande uit een houten deur in houten kozijn waarvoor een gemetselde stoep. In de achtergevel twee openslaande houten tuindeuren met vierruits venster.

Waardering

Oostenrijkse woningen – houten montagewoningen, gelegen aan de Oostenrijkselaan 1-6 (even en oneven) en Blankenslaan-Oost 4, 6 en 8 en Van Limburg Stirumstraat 13-17 (oneven) te Hoogeveen in de gemeente Hoogeveen, gebouwd in 1948, van algemeen regionaal belang voor de provincie Drenthe vanwege de:

• cultuurhistorische waarde gelet op het belang van de noodwoningen als representatief en vroeg voorbeeld van de ontwikkelingen in de naoorlogse particuliere woningbouw in Drenthe en uiting gevend aan de periode van materiaalschaarste waarin montagebouw uit houtrijke landen als
• Oostenrijk via het Rijk voor particulieren beschikbaar werd gesteld
• architectuurhistorische waarde vanwege de esthetische kwaliteiten van het ontwerp; vanwege het typologische belang van de houten woningen en het complex als geheel dat uiting geeft aan de tuinstadgedachte in de vroeg-naoorlogse woningbouw
• ensemblewaarde van de woningen, kwaliteiten van de groenaanleg in relatie tot de ruime situering van de woningen
• visuele gaafheid
• zeldzaamheid van Oostenrijkse woningen in Drenthe