noodwoningen

Inleiding

Vijftien dubbele noodwoningen/bungalows gebouwd in 1947 in opdracht van de gemeente Emmen naar een ontwerp van Architectenbureau Zandstra, Giesen en Sijmons uit Amsterdam. De uitvoering was in handen van Bredero’s Bouwbedrijf uit Utrecht.
Kort na de oorlog had men nog twijfels over de architectonische vormgeving van het dorp Emmen. De architect Verdenius had in zijn plannen aangeraden Emmen uit te breiden op een tuindorpachtige manier: traditioneel vormgegeven woningen in een groene omgeving. De woningen aan de Boskamp zijn gebouwd in een landelijke stijl met rietgedekte kappen. Deze huizen doen zeer traditioneel aan, maar zijn uitgevoerd in systeembouw, hetgeen een bijzondere combinatie is.
De woningen, gelegen aan de rand van het bos Emmerdennen, zijn gesitueerd met de nok parallel aan de weg aan weerszijden van de Boskamp. Ze zijn teruggerooid, met aan de voorzijde een tuin, en hebben een verspringende rooilijn. Onderling zijn er kleine verschillen in de plaatsing van de ramen. Door de verspringende rooilijn en diversiteit in gevelindeling is het straatbeeld niet monotoon. De uitstraling is rustiek door het groen, materiaalgebruik en de traditionele vormgeving. Het landelijk wonen in het groen is gebaseerd op de tuinstadgedachte van de Engelsman Ebenezer Howard uit 1898: door de slechte woonomstandigheden (industriële revolutie) wilde hij in een groene omgeving satellietsteden ontwikkelen.
Oorspronkelijk waren deze woningen bedoeld als noodwoning (levensduur van circa tien jaar), gebouwd om de woningnood die tijdens en na de oorlog was ontstaan als gevolg van de bouwstop het hoofd te bieden. Na de oorlog was het Noodvolkshuisvestingsbesluit (1945) van kracht. Gemeenten die meer dan 20% van het woningbestand hadden verloren konden in aanmerking komen voor noodwoningen. De woningen werden van goedkope – en vaak geïmporteerde – materialen gebouwd en bij voorkeur in systeembouw om de snelheid van de bouw en de productie te verhogen.
De architecten Piet Zandstra, Jan H.L. Giesen en K.L. Sijmons hadden in 1932 een ontwerpbureau opgericht. Ze kregen naamsbekendheid door hun ontwerp voor een complex van atelierwoningen aan de Zomerdijkstraat te Amsterdam. Ze waren lid van Groep 32, een afsplitsing van de Opbouw en De 8, en waren van mening dat het functionalisme te ver was doorgeschoten. Groep 32 liet zich sterk inspireren door vooral de werken van Le Corbusier. In hun werk streefden ze naar een combinatie van zakelijke architectuur met kunstzinnige elementen. In 1954 beëindigden ze hun samenwerking. Met dit ontwerp hebben de architecten een poging ondernomen aan te sluiten bij de Drentse bouwtraditie.
In de loop der tijd hebben deze panden kleine wijzigingen ondergaan, onder andere is de roedenverdeling deels verdwenen. De woningen zijn nu particulier bezit.

Omschrijving

De dubbele noodwoningen/bungalows op rechthoekige plattegrond hebben witgepleisterde gevels op een donkergrijs gepleisterd trasraam en worden gedekt door een zadeldak waarop riet en oranje nokvorsten zijn aangebracht, alsook drie witgepleisterde nokschoorstenen. Onder de dakrand is een mastgoot bevestigd.
De gevels worden geleed door staande vensters, deels samengesteld, met van oorsprong een zesruits houten roedenverdeling (in sommige gevallen verdwenen). De twee entree’s bevinden zich in de voorgevel en bestaan uit houten paneeldeuren met vierruits venster.

Waardering

Vijftien dubbele noodwoningen/bungalows, gelegen aan de Boskamp 1-30 te Emmen, gebouwd in 1947 door Architectenbureau Zandstra, Giesen en Sijmons (Amsterdam), van algemeen regionaal belang voor de provincie Drenthe vanwege de:

  • cultuurhistorische waarde gelet op het belang van de woningen als representatief en vroeg voorbeeld van de ontwikkelingen in de naoorlogse woningbouw in Drenthe, uiting gevend aan de eerste pogingen om de woningnood na de oorlog het hoofd te bieden
  • architectuurhistorische waarde vanwege de esthetische kwaliteiten van het ontwerp en de bijzondere combinatie van traditionele motieven met systeembouw; vanwege het typologische belang uiting gevend aan de tuinstadgedachte in de vroeg-naoorlogse woningbouw; als eenvoudig voorbeeld van het oeuvre van Architectenbureau Zandstra, Giesen en Sijmons
  • ensemblewaarde van de woningen, kwaliteiten van de groenaanleg in relatie tot de ruime situering van de woningen
  • visuele gaafheid
  • zeldzaamheid van planmatig gebouwde noodwoningen in Drenthe