Dwarshuisboerderij Stieltjeskanaal
Inleiding
Een volgens een gevelsteen in 1907 in een Ambachtelijk-traditionele stijl met Eclectische elementen gebouwde DWARSHUISBOERDERIJ met vrijstaand BIJGEBOUW, KAPSCHUUR, en een in 1935 vernieuwde stookplaats met VARKENSSTAL. De boerderij is uitgevoerd met een dwars op de schuur geplaatst voorhuis.
De boerderij telt in totaal drie gevelstenen, waarvan de eerste, als sluitsteen boven de baander in de voorgevel, vermeldt ‘RtH 1907’. De andere twee zijn te vinden in de portiek aan weerszijden van de entree, links ‘WH’, rechts ‘RtH’, hetgeen duidt op de familie Ten Hool. Deze familie was gelieerd aan de familie Honning, oorspronkelijk eigenaar van de boerderij Hoofdstraat 141 te Dalerveen die eveneens is aangewezen als beschermd provinciaal monument. Deze families waren de belangrijkste grondbezitters in de omgeving. Het complex heeft een karakteristieke ligging langs het Stieltjeskanaal en een opvallend rijke vormgeving en detaillering in relatie tot de omgeving. Aan de achterzijde van het bedrijfsgedeelte een originele keienbestrating met blokindeling. Links in de voortuin een oude rode beuk en een recente erfafscheiding.
Omschrijving
Een uit 1 bouwlaag betstaand en gedeeltelijk onderkelderde DWARSHUISBOERDERIJ op samengestelde plattegrond. De gevels zijn opgetrokken in een bruin/rode baksteen op een zwart gepleisterde plint. Het dwarshuis wordt gedekt door een schilddak belegd met zwart geglazuurde Tuiles du Nord; gietijzeren bakgoot op wit gepleisterde kroonlijst voorzien van kruizen in rode baksteen. De twee nokhoekschoorstenen zijn onlangs vervangen door exemplaren uit plaatmateriaal. Op het linker dakvlak van het voorhuis zijn onlangs twee dakvensters aangebracht.
Verhoogd middengedeelte voorgevel met gemetselde dakkapel onder zadeldak met overstek aan de voorzijde; windveer; makelaar; topgevel betimmerd met kraaldelen; samengesteld gekoppeld T-venster.
De gevels van het voorhuis worden geleed door H vensters; gemetselde zandstenen lekdorpel; rood bakstenen segmentboog voorzien van gepleisterde aanzet- en sluitsteen; decoratief pleisterwerk in boogveld; geprofileerde kozijnen; bovenlicht voorzien van niet origineel profielglas; getand loket op bovendorpel; drie wit gepleisterde gevelbanden; twee keldervensters in oostelijke zijgevel.
De entree is gelegen in het midden van de symmetrische voorgevel en bestaat uit een segmentboogportiek; houten vleugeldeur voorzien van smeedijzeren sierrooster; geprofileerd kalf; bovenlicht voorzien van profielglas; gemetseld gewelfd plafond; rood bakstenen segmentboog met aanzet- en sluitsteen; tweekleurige granito stoep van twee treden; links in portiek gedenksteen met inscriptie ‘W H’, rechts met inscriptie ‘R t H’.
De naar links verspringende aangebouwde schuur is eveneens opgetrokken in een rood/bruine baksteen op zwart gepleisterde plint. De schuur wordt gedekt door een afgewolfd zadeldak belegd met gesmoorde Muldenpan; niet originele golfplaten en niet origineel uilenbord op noordelijk en zuidelijk wolfeind. In de voorgevel een getoogde opgeklampte baander in visgraatmotief met gepleisterde deuromlijsting; smeedijzeren gehengen; sluitsteen met ‘Rth1907’. De deuren zijn voorzien van een forse weldorpel en in de rechter deur een geintegreerde getoogde loopdeur; aan weerszijden een getoogd ijzeren venster onder rollaag; getoogd zoldervenster met gietijzeren tracering.
De oostelijke zijgevel wordt geleeld door getoogde gietijzeren stalvensters onder rollaag en een opgeklampte mestdeur.
In de westelijke zijgevel 2-ruits deelbare stalvensters met daartussen drie opgeklampte mestdeuren; samengesteld venster; opgeklampte zijdeur.
De achtergevel wordt geleed door drie opgeklampte deuren met 2-ruits getoogd bovenlicht; 2 opgeklampte deuren onder rollaag; 3 getoogde zoldervensters met gietijzeren tracering; smeedijzeren staafankers. De aan de rechterzijde gelegen baander is dichtgemetseld en vervangen door een opgeklampte deur en getoogd stalvenster.
Ten zuidoosten van de schuur een vrijstaand BIJGEBOUWTJE, vermoedelijk oorspronkelijk gebouwd als koetshuis, opgetrokken in rood/bruine baksteen op trasraam onder rollaag; baander met smeedijzeren gehengen; gemetselde segmentboog.
Gedekt door een zadeldak met daarop een gesmoorde Muldenpan; gietijzeren goot op uitkragend metselwerk; windveer (voorzijde niet origineel asbest).
Ten westen van het hoofdgebouw een vrijstaande gemetselde VARKENSSCHUUR onder zadeldak voorzien van gesmoorde Muldenpan. De varkensschuur is gebouwd in 1935. De westgevel is blind uitgevoerd. In de overige gevels bevinden zich stalen stalvensters; een opgeklampte deur in de achtergevel.
Westelijk op het achtererf een forse houten KAPSCHUUR op gemetselde plint. De kapschuur heeft aan de voorzijde een open gedeelte. In de linker zijgevel bevindt zich de opening naar het centrale gedeelte, met aan de achterzijde een aangekapt deel waarvan de gevelbekleding is vernieuwd. Ook de kalkzandstenen muurtjes zijn van recenter datum. De dakbedekking bestaat uit asbest golfplaten.
Waardering
Het boerderijcomplex met dwarshuisboerderij, bijgebouw, varkensschuur en kapschuur is van algemeen belang voor de provincie Drenthe op grond van de volgende criteria:
Cultuurhistorische waarde
- vanwege de waarde van het boerderijcomplex met dwarshuisboerderij, bijgebouw, varkensschuur en kapschuur als bijzondere uitdrukking van de ontwikkeling van het Drentse, gemengde boerenbedrijf omstreeks 1910
Architectuurhistorische waarde
- als bijzondere uitdrukking van een boerderijcomplex met dwarshuisboerderij uit 1907 in Ambachtelijk-traditionele stijl met Eclectische elementen
- vanwege de esthetische kwaliteiten van het boerderijcomplex op een ruim erf
- vanwege het kenmerkende materiaalgebruik en de zorgvuldige detaillering van de dwarshuisboerderij in Ambachtelijk-traditionele stijl met Eclectische elementen
Stedenbouwkundige/ensemble waarde
- vanwege de beeldbepalende ligging van het boerderijcomplex op een ruim erf aan de doorgaande weg langs het Stieltjeskanaal
- vanwege de betekenis van de dwarshuisboerderij, het bijgebouw, de varkensschuur en de kapschuur als essentiële onderdelen van een boerderijcomplex dat als representant van de historische Drentse boerderij in cultuurhistorisch, architectuurhistorisch en stedenbouwkundig opzicht van belang is
Gaafheid
- vanwege de redelijke mate van gaafheid van het boerderijcomplex
- vanwege de waarde van het boerderijcomplex in relatie tot de hoge mate van gaafheid van de stedenbouwkundige structuur en het bebouwingsbeeld van de omgeving
Zeldzaamheid
- vanwege de redelijke mate van zeldzaamheid van het boerderijcomplex in de provincie Drenthe in relatie tot de voornoemde cultuurhistorische, architectonische en stedenbouwkundige kenmerken