Duitse legeringsgebouwen WO-II

Inleiding

De huidige Breegweestee bestaat uit voormalige Duitse legeringsgebouwen die werden gebouwd begin jaren ’40 tijdens de Tweede Wereldoorlog in opdracht van de Luftwaffe. Het in Heimatschutzstil gebouwde complex maakte in die tijd deel uit van Fliegerhorst Eelde en bestaat uit twee legeringsgebouwen en een kazemat. Het legeringsgebouw was in de WO-II in gebruik ten behoeve van personeel dat werkzaam was op het toenmalige vliegveld. De gebouwen werden indertijd een eind buiten het daadwerkelijke vliegveld gebouwd, ten behoeve van de veiligheid bij eventuele luchtaanvallen. Door deze ligging hebben de gebouwen anno 2009 de relatie met het vliegveld verloren. De panden zijn in de loop der tijd enkele malen verbouwd om ze geschikt te maken voor de huidige functie.

Het vliegveld Eelde werd in 1931 geopend als vliegveld voor de burgerluchtvaart. Bij de bezetting van Nederland werd het onmiddellijk veroverd en reeds op 10 mei 1940 landden er Duitse vliegtuigen. In 1940 en 1941 werd het vliegveld uitgebreid naar het zuidoosten, waarbij allerlei nieuwe gebouwen als hangars, kazematten en dergelijke werden aangelegd. De gebouwen werden gecamoufleerd, meestal als boerderij, ter bescherming bij luchtaanvallen. Hierbij werden niet bestaande luiken en vensters op de gevel geschilderd en werden werkelijke luiken uitgevoerd in staal.
Rond het vliegveld Eelde zijn verder een complex van een in Heimatschutzstil gebouwde telefooncentrale en in dezelfde stijl gebouwde drie voormalige Duitse barakken in procedure te worden aangewezen tot provinciaal monument.

De huidige Bregweestee maakt deel uit van Hoog Hullen, een kliniek van Verslavingszorg Noord-Nederland (VNN) ten behoeve van de opvang van drank- en drugsverslaafden.
Op de buitenplaats Hoog Hullen werd reeds in 1891 een sanatorium voor mannelijke alcoholisten gesticht, gefinancierd met geld uit giften en donaties. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het landgoed door de Duitsers geconfisqueerd, waarbij de patiënten noodgedwongen elders moesten worden ondergebracht.

Omschrijving

Het meest noordelijk gelegen grote legeringsgebouw is gebouwd op een rechthoekige plattegrond van 23,5 x 13,5 meter. De buitenmuren bestaan uit 0,5 meter dik beton, aan de buitenzijde voorzien van wit pleisterwerk op een zwart gepleisterde plint. Het pand wordt gedekt door een overkragend inzwenkend schilddak belegd met een gesmoorde grijze pan, gelijkend op de verbeterde Hollandse pan, en is voorzien van bakgoten met een houten gootlijst. In alle dakschilden is over de volle breedte een dakkapel onder plat dak aangebracht met daarin een reeks staande vensters, bij de lange zijden onderbroken door horizontale schroten.
De gevels worden geleed door rechtgesloten samengestelde vensters voorzien van 2, 4 of 6 ramen. Iedere gevel is voorzien van een dubbele toegangsdeur met vensters, enkele met dubbel bovenlicht.
De entree bevindt zich in het midden van de noordgevel en bestaat uit een houten deur met kijkvenstertje onder bovenlicht. De zijingang is gelegen in de westelijke gevel.

Het kleine legeringsgebouw is eveneens gebouwd op een in hoofdvorm rechthoekige plattegrond van 19,5 x 13,5 meter. Op de noordwestelijke hoek zijn de gevels van een uitbouw iets risaliserend ten opzichte van de overige. De buitenmuren bestaan uit 0,5 meter dik beton, aan de buitenzijde voorzien van wit pleisterwerk op een zwart gepleisterde plint. Het pand wordt gedekt door een overkragend inzwenkend schilddak belegd met een gesmoorde grijze pan, gelijkend op de verbeterde
Hollandse pan, en is voorzien van bakgoten met een houten gootlijst. Op de westzijde van het dak bevindt zich een gemetselde nokhoekschoorsteen. Bij een verbouwing in 1977 zijn dakramen aangebracht en is de entree verplaatst van de westelijke naar de noordelijke gevel.

Tussen de legeringsgebouwen staat de voormalige kazemat, met een lengte van ongeveer 12 meter. De kazemat heeft eveneens betonnen muren van circa 0,5 meter dikte en heeft aan de buitenzijde wit gepleisterde muren op een zwarte plint. Het wordt gedekt door een plat dak voorzien van een zwarte daklijst. Het gebouw bestaat uit drie ruimten.

Waardering

Breegweestee, voormalige Duitse barakken, gelegen aan Oosterbroek 16 te Eelde in de gemeente Tynaarlo, gebouwd in het begin jaren ‘40 naar Duits ontwerp, van belang voor de provincie Drenthe vanwege de:

• cultuurhistorische waarde van het object voor de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog en van belang voor Drenthe vanwege de relatie met en de geschiedenis van het vliegveld Eelde – tijdens WO-II Fliegerhorst Eelde genaamd
• architectuurhistorische waarde vanwege het ontwerp in de typische Heimatschützstil, te weten camouflagearchitectuur toegepast om strategische dienstgebouwen van de Duitse bezetter onopvallend in de omgeving te laten inpassen; vanwege de bunkerconstructie van gebouwen
• ensemblewaarde van de gebouwen onderling en als zijnde onderdeel van een groter cluster van Duitse gebouwen die hetzelfde doel hadden
• structurele en visuele gaafheid van de barakken
• zeldzaamheid van de Heimatschützstil in Drenthe