‘De Voorhof’

Inleiding

Hervormde kerk gebouwd in 1963-1965 in opdracht van de Kerkvoogdij der hervormde gemeente Emmen naar een ontwerp van de Amsterdamse architect W. van de Kuilen. De kerk is gesitueerd bij een knik in de ontsluitingsweg van de wijk Angelslo in Emmen. Deze weg, de Statenweg, verbindt de wijk met het centrum van Emmen en de rondweg. Rond deze weg liggen diverse wijkvoorzieningen en worden de woonbuurten ontsloten. De binnenkomst van de wijk vanaf het centrum is ruimtelijk geënsceneerd door een samenspel van bijzondere gebouwen aan de Statenweg, waarbij het zicht wordt afgesloten door de situering van De Voorhof, in de as van de weg, met op de achtergrond een bestaande boomwal van monumentale eiken. Deze kerk markeert door haar ligging het centrumgebied bij binnenkomst van de wijk. De wijk Angelslo is ontworpen door Niek de Boer en wordt gekenmerkt door een heldere opzet, waarin de diverse ruimtelijke programmatische onderdelen van de wijk in een overzichtelijk hiërarchisch verband zijn samengebracht.
Tussen 1950 en 1965 maakte de Nederlandse kerkenbouw een opmerkelijke bloei door. Dit had te maken met het feit dat er werd gestreefd naar het instandhouden van de vooroorlogse maatschappelijke structuren, gebaseerd op de diverse kerkelijke stromingen. Hierdoor ontstond de behoefte bij elk kerkgenootschap om een eigen kerk te bouwen waarmee men zich onderscheidde. Deze behoefte viel samen met de vernieuwingen als moderne materialen en industriële constructies op architectonisch gebied. Ook bleef er een traditionele stroming zichtbaar. Eind jaren zestig was de ontkerkelijking niet meer te stoppen en kwam er een einde aan de relatief korte bloeiperiode.
De wederopbouwperiode heeft diverse fraai vormgegeven kerken in Drenthe opgeleverd door experimenten met de architectonische vorm en nieuwe liturgische opstellingen. Binnen de traditionele stroming komt de zaalkerk het meeste voor, daarna de basiliek. Voor de moderne of functionalistische stroming zijn de doos, het trapezium en de sculpturale vorm (afgeleid van de kapel van Le Corbusier te Ronchamps) het meest gebruikt. Deze kerk behoort tot het type doosvormige kerk.
De architect W. van de Kuilen maakte van 1954 tot 1961 deel uit van een architectenbureau in de vorm van een maatschap, die in 1945 was opgericht door de architecten Chr. H. Nielsen en J. Spruit. Het werk van dit architectenbureau bestond voornamelijk uit kerkbouw en woningbouwcomplexen. Van de Kuilen heeft veel kerken ontworpen, onder andere twee in Nagele. Kenmerkend voor zijn ontwerpstijl zijn in elkaar geschoven kubistische volumes voorzien van platte daken met forse dakrand.

Ook deze kerk is opgebouwd uit een aantal kubistische volumes en behoort zoals eerder vermeld tot het type doosvormige kerk. Deze kenmerkt zich door één of meer rechthoekige of vierkante bouwvolumes met een plat dak, die al dan niet met tussenlid aan elkaar gekoppeld zijn. Deze functioneel vormgegeven doosvormige kerk is samengesteld uit baksteen en beton en behandeld als een monoliet, waarin openingen zijn gesneden waar wenselijk. De kerkruimte is op basis van gevarieerde functies zowel in horizontale als verticale zin geleed. De constructie is fragmentarisch zichtbaar, namelijk daar waar de openingen in de monoliet zijn gesneden. Dora Tuynman heeft een raam en de figuratie in de aandachtswand ontworpen.
In de loop der tijd is het interieur gewijzigd.

Omschrijving

De hervormde kerk op betonnen fundering, opgetrokken op een samengestelde rechthoekige plattegrond, is samengesteld uit rode baksteen, op een hardgrauw klinker trasraam, en beton en wordt gedekt door een plat dak waarop mastiek met zinken daktrim. Het kerkdak en balkon worden gedragen door een stalen kolom.
De doosvormige kerk is opgebouwd uit meerder rechthoekige bouwvolumes. De gevels worden geleed door horizontale en verticale vensterstroken met houten kozijnen, met aan de voorzijde schokbetonnen hoekstijlen. De entree bevindt zich op de eerste verdieping en wordt ontsloten door een schokbetonnen bordestrap met ijzeren hekwerk, rusten op betonnen kolommen. De entree bestaat uit twee deuren waarin glas; aan de rechterzijde een gevelsteen.
De vrijstaande viertandige klokkentoren markeert de entree. De klokkentoren is opgetrokken in beton, aan de voorzijde de naam de Voorhof; tussen de vier tanden een klok. Aan de voorzijde van de klokkentoren een bankje met gemetselde rugleuning en betonnen zitting met aan weerszijden een gemetseld muurtje.
In het interieur is van belang de figuratie in de aandachtswand.

Waardering

Hervormde kerk, genaamd De Voorhof, gelegen aan de Statenweg 2 in Emmen, gebouwd in 1963-1965 door architect W. van de Kuilen (Amsterdam), van belang voor de provincie Drenthe vanwege de:

• cultuurhistorische waarde, als zijnde een representatief voorbeeld van een naoorlogse moderne kerk
• architectuurhistorische waarde, zich uitend in de esthetische kwaliteiten van het ontwerp als zijnde een als monoliet behandeld bouwlichaam met openingen waar nodig en vanwege de esthetische waarde van de vrijstaande viertandige klokkentoren; als voorbeeld van een functioneel vormgegeven doosvormige kerk; de esthetische waarde van de aan de kerk gerelateerde kunstwerken; als typerend voorbeeld van het oeuvre van de Amsterdamse architect W. van de Kuilen
• uitzonderlijke stedenbouwkundige waarde van het object en vanwege de ruimtelijke relatie die het aangaat met de omgeving
• visuele gaafheid van het ontwerp