Coöperatiegebouw Peize

Inleiding

Een in 1936 in sobere Interbellumarchitectuur gebouwd COÖPERATIEGEBOUW ten behoeve van de Coöperatieve Landbouwvereniging Peize. Tot de bouw is besloten in de vergadering van 30 november 1935 van het bestuur van de coöperatie. Ontwerpers van het gebouw waren de architecten L.J. Elema & Zoon.
De namen van de bestuursleden, directeur, commissarissen en archtecten zijn terug te vinden in een natuurstenen gevelsteen in de voorgevel. De naam ‘Coop. Landbouwvereniging Peize’ staat in de voorgevel in een gepleisterde band die, deels als een soort gepleisterde daklijst, rond het hoofdvolume van het gebouw loopt. Het pand is opgebouwd uit een groot en een klein volume onder gelijkvormige zadeldaken die met de zijgevels tegen elkaar aan zijn geplaatst. De achtergevel van het kleinste bouwdeel springt iets in ten opzichte van de grootste en aan de noordoostzijde vult een platte aanbouw van een bouwlaag hoog de ontstane hoek op.
Het gebouw, waarin nu een detailhandelsbedrijf voor de verkoop van bestratingmateriaal is gevestigd, ligt naast een T-splitsing net buiten de oude kern van Peize. In verband met de nieuwe functie is de erfindeling niet meer origineel.

Omschrijving

Het op een rechthoekig grondplan gebouwde en uit 1 bouwlaag bestaande COÖPERATIEGEBOUW is opgetrokken in rode baksteen op een hoog trasraam van antraciet baksteen. De twee overkragende zadeldaken zijn belegd met oranje platte Muldenpan en voorzien van oranje nokvorsten; geprofileerde windveren; dakoverstek betimmerd met kraalschroot; uitkragende houten bakgoot; niet originele afvoerpijp op westelijk dakschild; groen geschilderde dak- en gootlijst. In het westelijk dakschild verder twee houten dakkapellen onder overkragend plat dak voorzien van drie liggende 2-ruits vensters met horizontale roedenverdeling. Rond de platte aanbouw aan de voorzijde een geprofileerde houten daklijst.
De westelijke zijgevel wordt geleed door drie samengestelde vensters die bestaan uit drie gekoppelde staande vensters voorzien van een 2-ruits horizontale roedenverdeling.
In de achtergevel eveneens vensters als hiervoor beschreven; drie gekoppelde verdiepingsvensters met 2-ruits horizontale roedenverdeling en gemetselde lekdorpel; gemetselde blokken in antracietkleurige baksteen langs de gevelbeeindiging. In de achtergevel van het kleinere bouwvolume een niet originele sectionaaldeur onder gepleisterde latei; gekoppeld verdiepingvenster met horizontale 2-ruits roedenverdeling; een zelfde verdiepingsvenster in de noordelijke topgevel van dit bouwvolume.
De oostelijke gevel van het kleinste volume onder zadeldak wordt geleed door vensters als aan de westzijde van het pand onder gepleisterde latei en een deur.
In de oostelijke gevel van de platte aanbouw twee vensters voorzien van gemetselde lekdorpel als de verdiepingsvensters aan de achterzijde van dit bouwvolume. In de noordelijke gevel van de platte aanbouw een grote glazen pui met een 4-ruits roedenverdeling onder latei.
De entree is gelegen in de noordelijke gevel van het grootste bouwvolume onder zadeldak en bestaat uit een brede opgeklampte deur voorzien van loopdeur en vensters; samengesteld vensters met onder 2- en boven 3-ruits roedenverdeling en gemetselde lekdorpel; hoog geplaatst gekoppeld 2-ruits venster met 3-ruits roedenverdeling en gemetselde lekdorpel; over de gevel doorlopende gepleisterde latei met daarin ‘Coop. Landbouwvereniging Peize’; natuurstenen gevelsteen; 3-ruits liggend verdiepingsvenster als in de achtergevel van dit bouwvolume; gemetselde blokken in antracietkleurige baksteen langs de gevelbeëindiging.

Waardering

Het coöperatiegebouw is van algemeen belang voor de provincie Drenthe op grond van de volgende criteria:

Cultuurhistorische waarde

• vanwege de waarde van het coöperatiegebouw als bijzondere uitdrukking van de aan de landbouw gerelateerde sociaal-economische ontwikkelingen in de jaren dertig van de vorige eeuw op het Drentse platteland

Architectuurhistorische waarde

• als representant van een coöperatiegebouw uit 1936 ontworpen door L.J. Elema & Zoon in sobere Interbellumarchitectuur in Drenthe
• vanwege het kenmerkende materiaalgebruik en de zorgvuldige detaillering in sobere Interbellumarchitectuur

Stedenbouwkundige/ensemble waarde

• vanwege de beeldbepalende ligging van het coöperatiegebouw aan een T-splitsing in Peize

Gaafheid

• vanwege de redelijke mate van gaafheid van het exterieur van het coöperatiegebouw

Zeldzaamheid

• vanwege de hoge mate van zeldzaamheid van het coöperatiegebouw in de provincie Drenthe in relatie tot de voornoemde cultuurhistorische, architectonische en stedenbouwkundige kenmerken