“De Braamshof”
Inleiding
Boerderijcomplex “Braamshof” bestaande uit:
- HALLENHUISBOERDERIJ, in aanleg eind achttiende-eeuws, gebouwd in Ambachtelijk-traditionele stijl met eclectische geveldetaillering van het voorhuis. De boerderij is van het hallenhuistype met middenlangsdeel en onderschoer georiënteerd op de weg;
- SCHAAPSKOOI gelegen aan de westzijde van de boerderij en met de nokrichting evenwijdig aan die van het hoofdgebouw. De schaapskooi is gebouwd in Ambachtelijk-traditionele stijl en grotendeels opgetrokken in hout op een voet van keien en baksteen;
- ERFINRICHTING bestaande uit onder meer een sober achtererf (westzijde) met keibestrating aan de straat en een boomgaard met oude hoogstam fruitbomen aan de oostzijde van de boerderij. Rondom enkele monumentale solitairen (o.a. linde, geknotte linde en beuk).
Het boerderijcomplex is beeldbepalend gelegen aan de rand van de historische dorpskern van Eext. Het complex is gelegen aan de brinkenstructuur en de oude doorgaande weg in de richting van Gieten. Evenwijdig aan de zuidgevel van de boerderij bevindt zich een aantakking op de doorgaande route in de vorm van een doodlopend, voormalig zandpad ter ontsluiting van de zeer oude es, de Binnenesch, ten zuidoosten van Eext. Deze es vormt het oudste onderdeel van het complex van esontginningen en bouwlandkampen uit diverse perioden (Vroege Middeleeuwen tot en met Nieuwe Tijd). De historisch-functionele samenhang tussen de es en het boerderijcomplex is nog altijd duidelijk afleesbaar..De nabijgelegen dorpsbebouwing kent een overwegend historisch en agrarisch karakter. Ten noorden van de schaapskooi staat een vrijwel identiek (vooralsnog niet beschermd) exemplaar behorende bij de naastgelegen boerderij. Op de brink, aan de overzijde van de Gieterweg staat een schaapskooi met onderschoer die is aangemerkt als rijksmonument.
Omschrijving
HALLENHUISBOERDERIJ met voorhuis en schuur op ingesneden rechthoekige plattegrond opgetrokken in baksteen. Het verlengde voorhuis wordt gedekt door een asymmetrische kap belegd met vernieuwde zwart geglazuurde Tuiles du Nord pannen. Twee schoorstenen met kappen in de nok. Zichtzijdes (zuid- en oostgevel) van voorhuis in derde kwart negentiende eeuw voorzien van pleisterwerk in blokverband. Het pleisterwerk is wit geschilderd boven een grijze gestucte plint. Gevels voorzien van balkankers.
De gevels worden geleed door zesruits vensters voorzien van geprofileerd, gestuct lijstwerk met kuif in eclectische stijl. Zuidgevel wordt afgesloten met een kroonlijst en is voorzien van vier van voornoemde vensters rechts van de hoofdentree. De entree is voorzien van een vernieuwde paneeldeur en een bovenlicht met gietijzeren levensboom. De entree kent dezelfde omlijsting als de vensters. De asymmetrische oostgevel heeft op de begane grond twee vensters van hetzelfde type als in de zuidgevel, alsmede een kleiner venster. De topgevel eindigt in een schoorsteen en is voorzien van klein vierruits venster. De noordgevel van het voorhuis is grotendeels gereconstrueerd en voorzien van vierruits vensters met luiken en een entree met opgeklampte deur.
Schuurgedeelte met rietgedekte schildkap voorzien van toef. Aan de westzijde onderschoer georiënteerd op de weg. Schuurgevels grotendeels gereconstrueerd en rondom voorzien van kleine stalvensters. Aan zuidzijde enkele mestdeuren voorzien van glas. Aan deze zijde tevens een niet oorspronkelijk dakvenster. In het interieur van de boerderij zijn van belang: in de voor- en middenkamer de zwevende schouwen met tegeltableaus (zogeheten wezen, vogelkooi, boer met paard) in de voorkamer de gehoute bedstedenwand met geschilderde panelen en guirlandes. Op het achtererf en aan de oude doorgaande weg gelegen eenbeukige SCHAAPSKOOI opgetrokken in hout op een voet van keien en baksteen. De nokrichting van de schaapskooi is evenwijdig aan die van het hoofdgebouw, en gekeperd ten opzichte van de weg. Schildak is voorzien van rietbedekking met aan beide uiteinden een toef. De achtergevel geeft blijk van een versteningsproces en is opgetrokken in metselwerk. Bijzonder zijn de twee versieringen in het metselwerk.
Rond de schaapskooi keibestrating. ERFINRICHTING bestaande uit sobere keibestrating aan de straatzijde (westzijde) en ten oosten van het voorhuis een boomgaard met oude hoogstam fruitbomen. Rondom enkele monumentale solitairen (linde en beuk), aan oostzijde boomgaard, voortuin met onder meer oude hoogstam fruitbomen. Langs zuidzijde erfafscheiding in de vorm van beukenhaag, monumentale solitairen (o.a. linde, in twee etages geknotte linde en beuk). De bescherming richt zich op de oorspronkelijke elementen en niet op toegevoegde elementen als siertuin met hekwerk en beukenhaag.
Waardering
Het complex van hallenhuisboerderij met schaapskooi en erfinrichting is van algemeen provinciaal belang op grond van de volgende criteria:
Cultuurhistorische waarde
- vanwege de waarde van het boerderijcomplex als bijzondere uitdrukking van de ontwikkeling van het Drentse boerenbedrijf en in het bijzonder van de esontginningen, hoofdthema binnen de agrarische ontwikkeling in de Drentse zandgebieden
Architectuurhistorische waarde
- vanwege de waarde van het complex als bijzondere uitdrukking van boerderijarchitectuur (in elementen) van het exterieur en delen van het interieur in Drenthe;
- vanwege de esthetische kwaliteiten van het boerderijcomplex;
- vanwege het kenmerkende materiaalgebruik en de zorgvuldige detaillering van delen van het exterieur van de boerderij en de schaapskooi en het interieur van de boerderij;
Stedenbouwkundige/ensemble waarde
- vanwege de betekenis van het boerderijcomplex voortkomend uit de in historisch-functioneel opzicht kenmerkende en bovendien zeer beeldbepalende situering aan de dorpsrand, aan de rand van de zeer oude es en de brinkenstructuur van het Drentse esdorp en de ruimtelijk-visuele relatie met omliggende historische agrarische bebouwing, meer specifiek de ruimtelijke samenhang met de rijksmonumentale schuur / schaapskooi op de brink;
- vanwege de betekenis van de boerderij, schaapskooi en (delen van) de erfinrichting als essentiële onderdelen van het gehele boerderijcomplex dat als representant van het historische Drentse boerenbedrijf in cultuurhistorisch, architectuurhistorisch en stedenbouwkundig opzicht van belang is;
Gaafheid
- vanwege de redelijke mate van gaafheid van het exterieur van de boerderij en de schaapskooi en onderdelen van het interieur van de boerderij alsmede (delen van) de erfinrichting.
- vanwege de vanwege de waarde van de boerderij in relatie tot de hoge mate van gaafheid van de directe omgeving en de omliggende bebouwingsstructuur van het cultuurhistorisch waardevolle esdorp Eext en omgeving
Zeldzaamheid
- vanwege de redelijke mate van zeldzaamheid van de boerderij in de provincie Drenthe in relatie tot de voornoemde cultuurhistorische, architectonische en stedenbouwkundige kenmerken