Atelier Ben van Voorn en Jan Schroot

Inleiding

Het voormalig ATELIER, vormgegeven als kapschuur, werd gebouwd in 1971 naar een ontwerp van kunstschilder en illustrator Ben van Voorn én beeldend kunstenaar Jan Schroot.

Het atelier, vrm. “Galerie Brink 7”, is gelegen aan de oostzijde van de Brink, op een zeer ruim perceel van iets meer dan 73 are. Het woonhuis, behorende bij het atelier, is gelegen aan de weg aan de westzijde van het perceel en komt wegens te weinig regionale architectuur- en cultuurhistorische waarde niet voor provinciale monumentbescherming in aanmerking. Het atelier ligt rechts achter het woonhuis. Verspreid in de tuin staan verschillende bijgebouwen en schuurtjes die eveneens niet voor provinciale monumentbescherming in aanmerking komen.

De Brink is één van de (vroegere) drie brinken, gelegen aan de zuidzijde van het dorp Yde, dat is ontstaan als een nederzetting van een aantal boerderijen op een zandrug tussen de stroomdalgebieden van de Drentsche Aa en de Runsloot. Het gehucht ontwikkelde zich tot een esdorp met drie brinken en omliggende akkers. De graslanden lagen in de laaggelegen stroomdalgebieden.

De voorganger van het woonhuis was een boerderijtje dat stamde uit 1878-1879. In 1958 werd het perceel van het echtpaar Beckering aangekocht door kunstenaar Ben van Voorn en zijn vrouw Henny van Voorn-Stoffers. Omdat het boerderijtje in slechte staat verkeerde, werd het tussen 1958-1966 in delen afgebroken en herbouwd om plaats te maken voor een nieuwe woning, eveneens naar een ontwerp van Ben van Voorn. Vanaf 1969-70 woonde vriend en beeldend kunstenaar Jan Schroot ook bij de familie Van Voorn. Omdat zowel Ben als Jan werk- en atelierruimte nodig hadden, besloten ze in 1972 een nieuwe werkruimte te ontwerpen en te bouwen. De bouw werd grotendeels door Ben en Jan zelf uitgevoerd. Bij de bouw werden veel oude bouwmaterialen verwerkt en hergebruiken, zoals stenen, plavuizen, stalvensters, een omgewaaide eikenboom van de brink voor de dakconstructie, veldkeien en gevonden glas.

In de jaren ‘70 waren er veel stedelingen die zich gingen vestigen op het platteland en oude boerderijen of arbeiderswoningen kochten om te wonen en te verbouwen. Het was met name onder kunstenaars gebruikelijk om vanuit een hang naar nostalgie en duurzaamheid onderdelen uit gesloopte panden te verzamelen en te hergebruiken. Dit werd ook gedaan door Ben en Jan. Daarbij werd qua vormgeving gekozen voor een traditionele Drentse kapschuur. Er werden echter ook eigen kunstwerken ingepast, zoals zelfgemaakte tegeltableaus, gekleurd glas-in-beton vensters en mozaïeken. Door de vormgeving (kapschuur) en het opvallende materiaalgebruik, zoals de hergebruikte materialen en de eigen ontwerpen, is er een geheel eigen stijl en uniek ontwerp ontstaan.

Met name in de jaren ’80 en ’90 werden op deze locatie onder de naam “Galerie Brink 7” veel tentoonstellingen georganiseerd van werk van collega-kunstenaars uit Noord-Nederland. De plek met atelier, tuin en verblijfsruimten groeide dan ook uit tot ontmoetingsplek voor de kunstenaarsgemeenschap en specifiek ook voor het Drentse kunstgenootschap.

Het oorspronkelijke ontwerp van het atelier is bijna niet gewijzigd. In 1978 werd voor meer toetreding van daglicht aan de noordzijde boven de twee bestaande vensters een dakopbouw gemaakt met een strook glas onder de dakrand en twee dakvensters in het dak. Er werd ook en zoldertje aangebracht voor meer opslagruimte.

Ben van Voorn (Eelderwolde 1927 – Yde 2004) was een Nederlands schilder, graficus, artdirector voor tekenfilms en oud docent van Academie Minerva. Hij heeft van 1948 tot 1955 gewerkt voor de Toonder Studio’s in Amsterdam als illustrator. Na zijn verhuizing naar Yde in 1958 tekende hij tot 1969 nog diverse strips voor deze studio. Voor de Bommel-film ‘Als je begrijpt wat ik bedoel’, maakte hij de achtergronden en hij werkte aan twee Franse Asterix-films. Ben van Voorn stopte met illustratiewerk omdat hij meer tijd vrij wilde maken voor zijn eigen kunstenaarschap. De onderwerpen van zijn werk waren vooral landschapen, stillevens en portretten, maar ook sprookjesachtige taferelen. Hij werkte in uiteenlopende stijlen en verschillend materialen en technieken. Zijn oeuvre omvat aquarellen, stillevens en landschappen in olieverf, ‘andere werelden’, maar ook spotprenten. Ook maakte hij tegeltjes met Picasso-achtige motieven, die later hun weg vonden naar keramische borden. Hij hield samen met kunstenaar en vriend Jan Schroot 30 jaar lang een dagboek bij.

Jan Schroot (Schiedam 1934 – Yde 2003) was glaskunstenaar, opgeleid aan de Academie voor beeldende Kunst te Rotterdam. Na een reizend bestaan streek hij neer in Yde en woonde en werkte daar sinds 1970 samen Ben van Voorn en diens gezin. Henny van Voorn-Stoffels bestierde aan huis Galerie Brink 7. Zijn werk omvat allerlei technieken, waarbij keramiek en mozaïek zijn specialiteit is. Hij maakte voor openbare gebouwen ook in Drenthe grote mozaïeken, opgebouwd uit door hem zelf vervaardigd keramisch materiaal.

Omschrijving

Het één verdieping hoge (twee niveaus tellend), onderkelderde voormalige ATELIER gedekt door een schilddak met uilenborden is gebouwd op een nagenoeg vierkante plattegrond. De gevels zijn opgetrokken op een trasraam van hergebruikte waalklinkers en opgemetseld in hergebruikte bruine waalsteen waarboven hout (bruin carbolineum). De kap wordt gedekt door riet met oranje nokvorsten en verbeterde grijze Hollandse pan op het onderste dakschild met inwendige knik aan de zuidzijde; goot op houten klossen; zuidelijk dakvlak hoge gemetselde schoorsteen met steunbeer en kap; houten uilenborden bekroond met houten makelaar; op het dakvlak aan de noordzijde een klein en een tweedelig dakvenster; een dakvenster in het dakvlak aan de oostzijde en in het zuidelijk dakvlak vier dakvensters

De toegangsdeur bevindt zich in de zuidgevel en bestaat uit een opgeklampte houten deur waarin glas met decoratieve diefijzers en waarvoor een verdiepte stoep met rooster. De entree is bereikbaar via twee gemetselde treden naar een verdiept terras. Links van de entree drie en rechts één staand vierruit stalvensters onder rollaag.

In de westgevel bevindt zich een staand gekleurd glas-in-beton venster, een staand getoogd vierruits stalvenster onder rollaag en twee kleine staande vensters.

In de noordgevel links een groot staand zesdelig venster en rechts twee grote vensters met zijlicht, waarboven een 7-delige liggende strook vensters in de kap (1978).

In de oostgevel aan de linkerzijde een rechthoekige uitbouw onder zaagtanddak (niet beschermenswaardig), waarop verbeterde zwarte Hollandse pannen, opgebouwd uit waalsteen en glasstroken; aan de zuidzijde een houten luik en aan de noordzijde een houten luik met gaas waaronder twee getoogde ontluchtingsgaten onder rollaag. Links van de uitbouw een staand gekleurd glas-in-beton venster en rechts van de uitbouw een staand vierruits venster en vier liggende gekleurd glas-in-beton keldervensters.

In het INTERIEUR is de indeling van de plattegrond, de kap en een aantal interieuronderdelen van belang.

De twee veldkeien die de traptreden vormen naar beide werkruimtes, één naar de verdiepte werkruimte (keramiekkelder) van Jan Schroot en één naar de hoger gelegen werkruimte van Ben van Voorn. Bij de entree de plavuizen vloer. In de keramiekkelder aan de oostzijde een houten werkbank en de vloer van oude groene en geel geglazuurde plavuizen. Onder de keramiekkelder de kelder. Ter hoogte van de entree een badkamertje voorzien van een tongewelf, een tegeltableau tegen de noordwand en mozaïek in de zuidwesthoek, de vloer belegd met geel en groen geglazuurd plavuizen. Achter de halve dwarswand de keukenruimte met plavuizenvloer en een klein aanrecht belegd met mozaïeksteentjes omlijst met bakstenen en gedecoreerd met plavuizen, de gekleurd glas-in-beton decoraties. Daarboven de werkruimte van Ben van Voorn, gelegen ter hoogte van het maaiveld, in de noordoosthoek een kleine ruimte (doka), aan de oostzijde boven de kelderingang een podium(modeltekenen). Tussen podium en doka staat een ladder die naar de zolderkamer en de later aangebrachte zolder aan de westkant leidt.

Waardering

Het voormalig atelier is van algemeen regionaal belang voor de provincie Drenthe vanwege de:

• cultuurhistorische waarde van het atelier als bijzondere uitdrukking van de woon- en werkruimte van twee in de jaren ’70 in Drenthe neergestreken kunstenaars; als herinnering aan het oeuvre van de kunstenaars Ben van Voorn en Jan Schroot van belang voor de provincie Drenthe en hun verbindende rol binnen het Drents schildergenootschap;
• architectuurhistorische waarde van het atelier vanwege de traditionele vormgeving gecombineerd met de bijzondere toepassing van historische bouwelementen en zelfontworpen detaillering en kunstwerken; als uitzonderlijke representant van het oeuvre van de kunstenaars Ben van Voorn en Jan Schroot;
• stedenbouwkundige waarde van het atelier voortkomend uit de ligging aan een oude brink en vanwege het ensemble met de landschappelijke tuin;
• hoge mate van gaafheid van het ontwerp van zowel ex- als interieur;
• zeer hoge mate van zeldzaamheid van dergelijke ateliers naar eigen ontwerp met inpassing van eigen kunstwerken in de provincie Drenthe.

Bronnen

• Asser journaal, 12 oktober 2006
• Bouwarchief gemeente Tynaarlo, bouwvergunningen Vries, inventarisnummer 2521A, 2521C
• Steenhuis, J.W. de Vries, M. Albada, S. Visser, ‘Ben van Voorn; notities van een veelzijdig kunstenaar’, 2012
• geheugenvandrenthe.nl